Στάδια ανάπτυξης των παιδιών και της ομιλίας τους

Η ανάπτυξη των παιδιών περνά από διάφορα στάδια, τα οποία χαρακτηρίζονται από σημαντικές επιτεύξεις και αλλαγές στην σωματική, κοινωνική, γνωστική και συναισθηματική τους ανάπτυξη. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι κάθε παιδί αναπτύσσεται με διαφορετικούς ρυθμούς, αλλά υπάρχουν κάποια ειδικά στάδια που μπορούν να βοηθήσουν στην κατανόηση της παιδικής ανάπτυξης. Παρακάτω παρατίθενται τα βασικά στάδια ανάπτυξης τυπικών παιδιών:

Βρέφη (0-2 χρόνια): Μετά τη γέννηση, το βρέφος αντιμετωπίζει την πρώτη προσαρμογή στον έξω κόσμο. Οι γονείς παρέχουν την απαραίτητη φροντίδα, συμπεριλαμβανομένης της τροφοδοσίας και της αγάπης. Κατά το πρώτο έτος, το βρέφος αναπτύσσει τις βασικές κινητικές δεξιότητες, όπως την ικανότητα να σηκώνει το κεφάλι, να κάθεται, να γυρίζει από τη μία πλευρά στην άλλη και, στη συνέχεια, να περπατά. Στο πρώτο έτος, το βρέφος επιτυγχάνει σημαντικό αναπτυξιακό ορόσημο, όπως το πρώτο χαμόγελο, η πρώτη λέξη, η καθιέρωση της επικοινωνίας με τους γονείς και η αναγνώριση ανθρώπων και αντικειμένων. Η διατροφή είναι κρίσιμη κατά τη διάρκεια της πρώτης χρονιάς του βρέφους, καθώς η θηλαστική τροφοδοσία με μητρικό γάλα ή η τροφοδοσία με βρεφικό γάλα είναι σημαντική για την υγεία και την ανάπτυξή του. Τέλος οι συχνές ιατρικές επισκέψεις από τον παιδίατρο είναι σημαντικοί για την παρακολούθηση της υγείας του βρέφους και τον εμβολιασμό του.
Προνηπιακή ηλικία (2-6 χρόνια): Η προνηπιακή ηλικία, που καλύπτει την περίοδο από τα 2 έως τα 6 χρόνια, είναι μια μοναδική περίοδο στην ανάπτυξη των παιδιών. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, τα παιδιά υποβάλλονται σε σημαντικές φυσικές, κοινωνικές, και γνωστικές αλλαγές. Κατά την προνηπιακή ηλικία, τα παιδιά αναπτύσσουν τις κινητικές τους δεξιότητες. Μαθαίνουν να περπατούν, να τρέχουν, να πηδούν και να χρησιμοποιούν τα μυαλά τους για την εκτέλεση διάφορων κινήσεων. Τα παιδιά αναπτύσσουν την ικανότητα να αλληλοεπιδρούν με άλλα παιδιά και ενηλίκους. Μαθαίνουν να μοιράζονται, να συνεργάζονται και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους. Εκείνο το διάστημα , τα παιδιά αρχίζουν να αναπτύσσουν τις γνωστικές τους δεξιότητες. Μαθαίνουν να αναγνωρίζουν αριθμούς, γράμματα, σχήματα και χρώματα. Επίσης, βελτιώνουν τη μνήμη, την προσοχή και την αφηγηματική σκέψη. Παράλληλα, τα παιδιά αναπτύσσουν τη γλωσσική τους ικανότητα και αρχίζουν να μιλούν και να επικοινωνούν πιο αποτελεσματικά. Αυξάνουν το λεξιλόγιό τους και μαθαίνουν να διηγούνται ιστορίες.
Παιδική ηλικία (6-12 χρόνια): Η παιδική ηλικία καλύπτει την περίοδο από τα 6 έως τα 12 χρόνια, και αποτελεί μια σημαντική στιγμή στην ανάπτυξη των παιδιών. Κατά αυτή την περίοδο, τα παιδιά συνεχίζουν να αναπτύσσονται σε διάφορους τομείς, όπως η κοινωνική, γνωστική, σωματική, και αναπτυξιακή τους ανάπτυξη. Τα παιδιά αναπτύσσουν περαιτέρω τις κοινωνικές τους δεξιότητες και εκπαιδεύονται να διαχειρίζονται περισσότερες και ποικίλες κοινωνικές σχέσεις. Μαθαίνουν να συνεργάζονται, να επιλύουν προβλήματα, και να αναπτύσσουν φιλίες με άλλα παιδιά. Κατά τη διάρκεια αυτής της περίοδού, τα παιδιά επεκτείνουν τις γνώσεις τους σε διάφορους τομείς. Αναπτύσσουν τις αναλυτικές και προβληματικές δεξιότητες τους, βελτιώνουν την αναγνώριση των αριθμών, την ανάγνωση και τη γραφή. Η εκπαίδευση και η μάθηση στο σχολείο αποκτούν σημαντική σημασία.
Ταυτόχρονα, τα παιδιά συνεχίζουν να αναπτύσσουν τις φυσικές τους δεξιότητες. Συμμετέχουν σε σπορ και φυσικές δραστηριότητες που ενισχύουν τη δύναμη, την αντοχή και τη συντονισμένη κίνηση. Ορισμένα παιδιά ανακαλύπτουν τα ταλέντα τους στον τομέα της τέχνης, της μουσικής, του θεάτρου ή άλλων δημιουργικών εκφράσεων. Είναι σημαντικό να ενθαρρύνετε τα παιδιά να εξερευνούν τα ενδιαφέροντά τους σε αυτούς τους τομείς. Τέλος, τα παιδιά αναπτύσσουν περαιτέρω την ανεξαρτησία, την αυτοεκτίμηση και την αναγνώριση του εαυτού τους. Αρχίζουν να αναζητούν τον ρόλο τους στην κοινωνία και να διαμορφώνουν τις προσωπικές τους αξίες και πεποιθήσεις.
Εφηβεία (12-18 χρόνια): Η εφηβεία είναι μια ξεχωριστή φάση στην ανάπτυξη των ατόμων, καλύπτοντας την περίοδο από τα 12 έως τα 18 χρόνια. Κατά την εφηβεία, οι νέοι υποβάλλονται σε έντονες φυσικές, κοινωνικές, και αναπτυξιακές αλλαγές, καθώς προσπαθούν να ανακαλύψουν την ταυτότητά τους και να προετοιμάσουν τον εαυτό τους για την ενήλικη ζωή. Οι έφηβοι αναρωτιούνται ποιοι είναι, τι θέλουν και τι πιστεύουν., θέτοντας στον εαυτό τους συνέχεια ερωτήματα. Αναπτύσσουν την ταυτότητά τους, συμπεριλαμβάνοντας τον πολιτισμό, τη θρησκεία, το φύλο, τις προτιμήσεις και τις αξίες τους. Οι έφηβοι αναπτύσσουν περαιτέρω τις κοινωνικές τους δεξιότητες και εξερευνούν σχέσεις με συνομήλικους της ίδιας ηλικίας. Η φιλία και οι σχέσεις με τους συνομήλικους τους γίνονται σημαντικές, καθώς αναπτύσσουν ανεξαρτησία από τους γονείς. Κατά την εφηβεία, οι νέοι βιώνουν την πιο εντυπωσιακή φυσική ανάπτυξη από την παιδική ηλικία. Αυξάνουν σε ύψος, αναπτύσσουν σεξουαλικά χαρακτηριστικά και εμφανίζουν αλλαγές στο σχήμα του σώματος τους. Αντιμετωπίζουν συχνά έντονα συναισθηματικά και ψυχολογικά σκαμπανεβάσματα . Μπορεί να αντιμετωπίσουν πίεση, άγχος και αυξημένη πίεση. Οι νέοι έρχονται αντιμέτωποι με την εκπαίδευσή τους και πρέπει να αποφασίσουν ποιοι είναι οι στόχοι τους για το μέλλον, εξετάζοντας τις επιλογές τους στην εκπαίδευση και το μελλοντικό τους επάγγελμα.

Πίνακας αναπτυξιακών οροσήμων:

Πηγή. Κασσωτάκη Αλίκη (2020) Test Γλωσσικών Δεξιοτήτων Εγχειρίδιο Χρήσης. Upbility Publications LTD

ΗΛΙΚΙΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗΣ		ΑΝΤΙΛΗΠΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ	ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
1,6 – 2 ετών	Αναγνωρίζει μέρη του σώματος, παρακολουθεί ιστορίες που διαβάζουμε, κατανοεί απλές εντολές, κατανοεί ρήματα, προσδιορίζει εικόνες όταν ονομάζονται, επιλέγει ένα αντικείμενο ανάμεσα σε 5 άλλα εάν του ζητηθεί, ακολουθεί οδηγίες δύο ρημάτων, κατανόει νέες λέξεις γρήγορα.		Ονοματίζει βασικά αντικείμενα Χρησιμοποίει φράσεις από τέσσερις (4) συλλαβές Τονίζει σωστά ώστε να κάνει ερώτηση ή να αρνηθεί κάτι. Αναφέρεται στον εαυτό του με το όνομα του Χρησιμοποίει πενήντα (50 )διαφορετικές λέξεις με συνέπεια και προσθέτει νέες λέξεις.
2-2,6 ετών	Δείχνει τέσσερα (4) ρήματα στην εικόνα (τι κάνει –ποιος) Απαντά σε απλές ερωτήσεις Κατανοεί τη λειτουργία των αντικειμένων Κατανοεί τοπικούς προσδιορισμούς (πάνω, κάτω κ.ο.κ.) και μερικές προθέσεις		Λέει το όνομα του Χρησιμοποιεί πάνω από 50 λέξεις Χρησιμοποιεί συχνά φράσεις δύο (2) λέξεων και αρχίζει να χρησιμοποιεί φράσεις τριών λέξεων Ζητάει βοήθεια Χρησιμοποιεί λέξεις με ρήματα, τοπικούς προσδιορισμούς και άρνηση Θέτει ερωτήσεις τύπου «γιατί;»
2,6-3 ετών	Παίζει συμβολικό παιχνίδι/ παιχνίδι ρόλων (προσποιείται διάφορες φανταστικές ιστορίες όπως μαγείρεμα, κάνει διάλογο με κούκλες κ.ο.κ.) Κάνει αρίθμηση μέχρι το τέσσερα κατανοώντας την ποσότητα, αλλά μπορεί να αριθμήσει μέχρι και το δέκα χωρίς να καταλαβαίνει την ποσότητα Προσδιορίζει μέρη αντικειμένου		Αρχίζει να περιγράφει Ορίζει την χρήση απλών καθημερινών πραγμάτων (π.χ. «θέλω το μπουκάλι μου» αν θέλει νερό, «θέλω το γιογιό μου» αν θέλει την ανάγκη του) Εκφράζει φυσικές καταστάσεις (π.χ. «πεινάω», «νυστάζω») Απαντά σε κλειστές ερωτήσεις (ναι, όχι) Απαντά σε απλές ερωτήσεις όπως «τι» και «πού» Χρησιμοποιεί πολλαπλάσια, προθέσεις, μερικές αντωνυμίες και μορφές ρήματος Αναφέρεται στις πρόσφατες εμπειρίες του
3 – 3,6 ετών	Ακολουθεί κατευθύνσεις με χρονικές έννοιες και προθέσεις Κατανοεί ποσοτικές έννοιες (π.χ ένα, μερικά, όλα κ.ο κ) Κατανοεί απλά συμπεράσματα Κατανοεί τις βασικές έννοιες (τοπικές ,χωρικές) Κατανοεί και αναγνωρίζει βασικές κατηγορίες ταξινόμησης. Κατανοεί ερωτήσεις τύπου «ποιος» και «γιατί» Γνωρίζει αντίθετες έννοιες όπως «μικρό», «μεγάλο»		Απαντά στις ερωτήσεις τύπου «ποιος» και «γιατί» Χρησιμοποίει φράσεις 3 έως 5 λέξεων με συνέπεια και ποικίλο λεξιλόγιο Λέει ιστορία 4 προτάσεων Χρησιμοποίει λεξιλόγιο 500⁺ λέξεων Χρησιμοποιεί το «εγώ» , ρήματα, άρθρα, το «θα» Ξέρει το όνομα και το επίθετο του Απαριθμεί μέχρι 5 αντικείμενα
3,6 – 4 ετών	Χρησιμοποίει σωστά τουλάχιστον 2 αντωνυμίες Γνωρίζει τα βασικά χρώματα Κατανοεί τις έννοιες «ίδιο» και «διαφορετικό» Κατανοεί λογικά συμπεράσματα Κατανοεί γλωσσικές αναλογίες Κατανοεί και εκτελεί απλές και σύνθετες εντολές / οδηγίες Κατανοεί τον πληθυντικό αριθμό Τοποθετεί δύο γεγονότα σε χρονική σειρά Αντιλαμβάνεται το «δικό μου, δικό σου»		Γνωρίζει την ηλικία του Απαριθμεί τουλάχιστον 8 αντικείμενα Παράγει το 50% των συμφώνων και συμφωνικών συμπλεγμάτων Η ομιλία του είναι καταληπτή τουλάχιστον στο 80% Χρησιμοποίει προτάσεις 4 με 5 λέξεων Επαναλαμβάνει προτάσεις με 6 – 15 συλλαβές Εκφράζει δύο γεγονότα σε χρονική σειρά

Η καθυστέρηση λόγου είναι ένας τύπος διαταραχής της επικοινωνίας. Το παιδί σας μπορεί να έχει καθυστέρηση λόγου εάν δεν πληροί τα ορόσημα γλωσσικής ανάπτυξης για την ηλικία του. Οι ικανότητες λόγου μπορεί να αναπτύσσονται με βραδύτερο ρυθμό από ό,τι στα περισσότερα παιδιά. Μπορεί να δυσκολεύονται να εκφραστούν ή να κατανοήσουν τους άλλους. Η καθυστέρησή τους μπορεί να περιλαμβάνει συνδυασμό ακοής, ομιλίας και γνωστικών διαταραχών.

Κάθε παιδί είναι μοναδικό, και η ανάπτυξή του μπορεί να διαφέρει. Είναι σημαντικό για τους γονείς να είναι ενήμεροι και να παρέχουν την αγάπη, τη φροντίδα και την υποστήριξη που χρειάζεται για την υγιή ανάπτυξή του.

RELATED ARTICLES